غاز
غاز گونهای از پرندگان است که متعلق به خانوادهٔ مرغابیسانان (Anatidae) هستند. خانواده مرغابیسانان شامل قوها میشود که تیره تر از غازها هستند.این نوع از غازها در زیرخانواده غازسانان (Anserinae) و به گروه آنسرینی (Anserini) تعلق دارند. تعدادی از مرغابیها که از خانواده مرغابیهای وحشی هستند به نام غاز معروفند.
توصیف
غازها پرندگان نسبتا بزرگی هستند که حضورشان (حیاتشان) وابسته به آب است. نوع بیشتر غازها در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی به طور جدی از نوع پرندگان وحشی و مهاجر هستند که برای گذراندن زمستان از شمال به جنوب میآیند. غازها قرنها در یک جا (بدون مهاجرت)زندگی میکردند.در مغرب (اروپا) غازها از خانواده گریلگ (Greylag) هستند اما در آسیا غازهای کمی (از نوع گرلگ) پرورش یافتهاند.همه غازها اکثرا گیاه خوارند و میتوانند آفتهای گلولههای پشمی (کاه) که محصول زمینهای زراعتی است بخورند و یا در استخرها (آبگیر) و مناطق پر علف شهری ساکن میشوند.آنها همچنین در فرصتهای مناسب بی مهرگان را برای خودشان میگیرند و میخورند، غازهای محلی انواع غذا را امتحان میکنند. غازها معمولاً برای ادامه زندگی جفت گیری میکنند گرچه شمار کمی از غازها پس از جفت گیری از هم جدا میشوند. غازها گرایشی برای تخم گزاری و نگهداری از آنها دارند. همچنین غازها از آشیانه وجوجه غازها مراقبت میکنند که این کار باعث ادامه بقای آنها میشود.
خاستگاه و منشأ گونههای غاز اهلی:
غازها از خانواده Anatidae و دسته Anser هستند و در تمام نقاط جهان دیده میشوند و جزء نخستین حیواناتی میباشند که اهلی شدند ( بعضی از متون، اهلی شدن غازها را مربوط به ۳۰۰۰ سال قبل در مصر میدانند) . غازها به راحتی با زندگی در شرایط آب و هوایی گرم و شرایط جوی سرد وفق پیدا کردهاند، حتی دیده شدهاست که بدون حفاظ و سرپناه، زمستان را پشت سر گذاشتهاند، لذا این نکته میتواند دلیل اصلی پراکندگی غازها در نقاط مختلف جهان باشد . غازهای اهلی را در رنگها و شکلهای متفاوتی میتوان یافت که از نظر جثه بسیار بزرگتر از اجداد وحشی خود هستند . دو گونه اصلی از غازهای وحشی وجود دارند : گروه اول که خاستگاهشان در اروپا است و از نسل غازهای وحشی اروپایی محسوب میشوند و به نام Anser anser شهرت دارند . گروه دوم خاستگاه آسیایی دارند و از نسل غازهای Swan (Anser cygnoides) میباشند . تلاقی بین غازهای اهلی که خاستگاهشان از این ۲ گونه غاز وحشی است، نتیجه بسیار مناسبی را در بر داشتهاست که در ائامه به آن میپردازیم . باید توجه داشت که در بسیاری از کشورها، غازهای اهلی از نظرژنتیکی بهبود یافتهاند . از انواع غازهای اهلی که در مناطق آب و هوایی معتدل زندگی میکنند میتوان از، غازهای کانادایی ( Branta canadansis) در امریکای شمالی، غازهای قو شکل امریکایی (Coscoroba coscoroba) در امریکای جنوبی نام برد و از انواع غازهای اهلی که در مناطق گرمسیری هستند میتوان به، غازهای مصری (Alopochen aegyptiacus) در افریقا، غاز نِنی (Branta sandvicensis) در جزیره هاوایی، غازهای سر نواری (Anser Indicus) در هند و مرکز آسیا، غاز اسپور وینگد (Plectropectus gambensis) در افریقا و غاز سیاه و سفید (Anseranas semipalmata) در استرلیا و گینه نو اشاره نمود .
نژادهای اهلی غاز :
نژادهای استاندارد شدهای که از غاز امروزه در ایالات متحده آمریکا وسایر نقاط دنیا وجود دارد، اغلب از نژاد وحشی خاکستری بوجود آمدهاست . نژادهای اقتصادی که امروزه در اغلب پرورشگاههای مخصوص غاز در دنیا وجود دارند عبارتند از :
۱ . نژاد تولوز Tuolouse : نژاد فرانسوی ومنسوب به شهر تولوز است و بیش از هر نژاد دیگر از نظر تولید گوشت مورد توجه قرار گرفتهاست زیرا دارای جثه بزرگ بوده واصلاح شده میباشد . وزن در غازهای نر بالغ در حدود ۷/۱۱ کیلوگرم ودر غازهای ماده بالغ در حدود ۹ کیلوگرم میرسد . بدن حجیم، پهن پایین افتاده وجمع وجور وتقریباً کم پر است .
۲ . نژاد امبدن Embden : به این نژاد آمدن Emden نیز میگویند . این نژاد آلمانی است وابتدا در شهر برمن Bermen آلمان پرورش داده میشد وبه همین نام نامیده میشد، ولی چون اولین بار از شهر آمدن آلمان به انگلستان برده شد، از این رو به نام نژاد آمدن معروف گردید .نژاد مذکور یکی از نژادهای محبوب غاز است که از نظر تولید گوشت قابل توجه است زیرا دارای جثهای بزرگ است ولی بدن مانند نژاد تولوز پایین افتاده وجمع وجور نیست . پر وبالها نارنجی سایه دار می باشد . رنگ منقار روشن تر از رنگ پاهاست ورنگ چشمها آبی درخشان است .
۳ . نژاد چینی Chines : نژاد چینی از نظر وزن وجثه به پای دو نژاد تولوز وامبدن نمیرسد ولی از نظر شکل ظاهر کاملاً از دو نژاد دیگر متمایز است . بدن کاملاً مستقیم است وپاها وگردن نسبت به بدن تقریباً بلندتر میباشد . این نژاد یک برجستگی دگمه مانند در قاعده منقار دارد . از نظر رنگ دو نوع از این نژاد وجود دارد . یکی نوع قهوهای ودیگری نوع سفید است .
۴ . نژاد آفریقائی African : یکی از نژادهای سنگین وزن غاز است که استاندارد شدهاست . این نژاد برای اولین بار در سال ۱۸۷۴ معرفی گردید ودر دو گونه قهوهای ( یا خاکستری ) وسفید وجود دارد . این نژاد از نژاد چینی بوسیله بدن سنگین وگردن ستبر وکلفت خود متمایز میگردد . دارای بدنی عمیق، طویل بوده وجناغ کشیده میباشد و بدن را تقریباً مستقیم نگه میدارد . پرندههای بالغ این نژاد دارای برجستگی دگمه مانند وبزرگی در انتهای بالای منقار میباشند . رنگ این دگمه ممکن است در اثر سرما ویا هنگام عصبانیت وآزار تغییر کند .
۵ . نژاد کانادائی Canada : نژادی بزرگ وزیبا با گردنی راست وبلند وسیاه ولکی سفید مانند کروات در زیر گلو است وبه همین دلیل « غاز کروات » نیز نامیده میشود . این غاز از غازهای وحشی آمریکای شمالی سرچشمه میگیرد که وزن آن از ۵/۱ کیلو تا ۶ کیلوگرم متغیر است . به علت وحشی بودن بهتر است آنها را در محیطهای بسته نگهداری کرد ویا این که به موقع پرهای آنها را قطع کرد . چنانچه مدت مدیدی نگهداری شود به خوبی اهلی وخانگی میشود .
۶ . نژاد سبواستوپول Sevastopol :غازی سفید با جثه متوسط است که به خاطر پرهای بلند فر دار معروف است وپرهای مذکور تمامی بدن پرنده را میپوشاند . وزن غاز نر آن در حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم ووزن غاز ماده آن در حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم است . منقار وساق پا به رنگ نارنجی وچشمها به رنگ آبی روشن است . منشأ این نژاد قاره اروپا ودر امتداد رودخانه دانوب ودر اطراف دریای سیاه میباشد .
۷ . نژاد زرد آمریکایی American Buff : این نژاد جزو نژادهای متوسط الجثه میباشد وغاز نر آن در حدود ۸ کیلوگرم وغاز ماده در حدود ۷ کیلوگرم وزن دارند . چشمان آن به رنگ فندقی تیره ورنگ منقار وساق پا وپنجهها نارنجی است .
۸ . نژاد زرد بریکون Brecon Buff : این نژاد در سال ۱۹۳۰ میلادی در ایالت ولز انگلستان به وجود آمد واولین نژاد از نژادهای زرد بود که استاندارد گردید . این نژاد جزو نژادهای متوسط غاز بوده وساق پای آن صورتی رنگ است وپنجه پا ومنقار وچشم به رنگ قهوهای است .
۹ . نژاد فرانکونیان Frankonian : نژادی کهن وآلمانی است که از بخش شمالی ایالت باواریا Bavaria آمدهاست ونژادی کوچک است که وزن آن در حدود ۴ تا ۶ کیلوگرم است وروش نگهداری آن بسیار ساده وآسان است . معمولاً به دو گونه قهوهای وآبی روشن دیده میشود و گونه آبی روشن آن آخیراً به وسیله موسسه استاندارد آلمان پذیرفته شدهاست .
۱۰ . نژاد لینی Leine : این نژاد در نزدیکی اولدنبرگ Oldenburg آلمان به وجود آمدهاست واز نژادهای متوسط الجثه بوده که به خوبی چرا میکنند ومی تواند در مسافتهای طولانی به چرا بپردازد . اندامی عمودی وقائم دارد وناحیه خلفی بدن را مستقیم نگه میدارد، معمولاً به دو رنگ سفید وخاکستری دیده میشود . وزن غاز نر در حدود ۷ کیلوگرم ووزن غاز ماده در حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم است . این نژاد توجه کافی به جوجههای خود مبذول میکند .
۱۱. نژاد لیپی گانز Lippeganse : نژادی آلمانی وبسیار نادر است که اطلاعات چندانی در مورد آن موجود نیست . معمولاً به رنگ سفید است و منقار آن نوک تیز وصورتی رنگ است .
۱۲. نژاد نرماندی Normandy : این نژاد متعلق به منطقه نرماندی فرانسه میباشد واز مشخصات ممیزه آن امکان تفکیک نر وماده از روی رنگ میباشد، به طوری که غاز نر همیشه سفید رنگ است، در حالی که غاز ماده به رنگ سفید وخاکستری است . رنگ چشمهای این نژاد همیشه آبی است . غاز نر در حدود ۵/۴ تا ۵/۵ کیلوگرم وغاز ماده در حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم وزن دارد .
۱۳. نژاد سفید نروژی Norwegian White : این نژاد نروژی به منظور تامین گوشت مناسب به وجود آمدهاست . غاز نر در حدود ۹ کیلوگرم وزن دارد، در حالی که وزن غاز ماده در حدود ۸ کیلوگرم است . متاسفانه این نژاد امروزه در نروژ بسیار کمیاب شدهاست . نژادی مقاوم، دلیر وخودکفاست . غاز ماده مادر خوبی برای جوجههای خود میباشد وقادر است که سالیانه در حدود ۱۰۰ عدد تخم بگذارد، البته به شرطی که مجبور نباشد بر روی تخمها بخوابد .
۱۴. نژاد مهاجر Pilgrim : این نژاد را نیز میتوان از روی رنگ تعیین جنسیت کرد، به طوری که غازهای نر همگی به رنگ سفید وبا چشمهای آبی میباشند، اما غاز ماده به رنگ خاکستری بالکه سفید بر روی سر وچشم قهوهای میباشند . منقار وپاها در هردوجنس نارنجی است . جوجه یک روزه نر، زرد یا نقرهای با منقاری روشن است، در حالی که جوجه یک روزه ماده خاکستری سبز فام با منقاری تیرهاست .
تولید مثل غاز :
تخمگذاری در غازها در اوائل پاییز شروع میشود . برای جمع آوری تخم غاز مخصوص جوجه کشی باید غازهای تخمی را مورد انتخاب قرار داد وبهترین آنها را از نظر وزن وتعداد تخم وسلامت بدن وبنیه انتخاب نمود . معمولاً با این منظور غازهائی را انتخاب میکنند که دارای وزن متوسط هستند . از چند ماه قبل از جمع آوری تخم جوجه کشی، غاز نر وماده را برای جفت گیری بین هم رها میکنند . تشخیص جنسیت در غازها به خصوص در غازهای جوان مشکل است غازهای نر معمولاً بزرگ تر ووحشی تر از غازهای ماده هستند . غازهای ماده دارای طبعی ملایم وآرام بوده وکم وبیش ترسو به نظر میرسند . غازهای نر اغلب وحشی وجنجو میباشند وحتی بعضی اوقات بدون هیچگونه دلیلی به اطفال وپرندگان دیگر حمله میکنند . غازنر دارای صدائی بلند است درحالی که غاز ماده دارای صدای بم ووحشی میباشد . گردن غاز نر بلند تر از غاز ماده بوده وحجیم تر میباشد . اگر جمع آوری تخم جوجه کشی در بهار انجام گیرد باید از پاییز غازهای نر وماده را بین هم انداخت معمولاً جفتگیری بین غازها در تمام مدت سال انجام میگیرد .
تغذیه غاز :
غاز میتواند سریعترین میزان رشد را در بین تمام گونههای طیور اهلی داشته باشد . اما محدودیت عمدهای که از گسترش پرورش آن در سطح تجاری جلوگیری میکند، بدون شک کیفیت لاشه میباشد . همانند اکثر پرندگان آبزی، غازها نیز به ذخیره چربی مستعد هستند . همچنین ثابت شدهاست که قسمت عمدهای از این رشد سریع به واسطه افزایش میزان پوست، پرها وچربی میباشد .
نظرات شما عزیزان: